بسیاری از مردم برای برطرف کردن مشکلات جسمی و بیماریهای خود از گیاهان دارویی و عرق آنها استفاده میکنند. یکی از این گیاهان دارویی که مصرف آن در طب سنتی توصیه شده، گیاه خارشتر است. خواص عرق خارشتر به دلیل وجود مواد مغذی مثل آهن، منیزیم، پتاسیم و پروتئین، بسیار زیاد است که موجب افزایش سلامتی بدن میشود. در ادامه مقاله با خواص عرق خارشتر بیشتر آشنا خواهیم شد. تا پایان مقاله همراه ما باشید.
خارشتر چیست و طبع آن چگونه است؟
خارشتر با نام علمی Alhagi maurorum یا Alhagi persarum گیاهیست پایا از خانواده باقلاییان که نام دیگر آن علف ترنجبین است. بوتههای آن نیمه درختچهای و نیمه چوبی است، که ارتفاع آن بین ۵۰ تا ۱۵۰ سانتیمتر متغیر است. ساقههای گیاه خارشتر سبز رنگ و همراه با خارهای تیز و نوک زرد رنگ هستند.
۴ گونه گیاه خارشتر وجود دارد که از شمال آفریقا و یونان تا هند و شمال چین گسترده شدهاست.
خارشتر گیاهی مقاوم به سرما و کم آبی بوده که با محیط خشک به شدت سازگار میشود. این گیاه به عنوان خوراک دامهایی مثل شتر و بز مورد استفاده قرار میگیرد. خارشتر در شورهزارهای ایران، عربستان، صحرای سینا، سوریه، هند و پاکستان نیز تا ارتفاع ۴۰۰ متری از سطح دریا میروید.
طبع گیاه خارشتر چیست؟
طبع گیاه خارشتر گرم و خشک بوده و به همین دلیل برای رفع سنگ کلیه و مثانه بسیار مفید است. افرادی که طبع گرم و خشک دارند، بهتر است آن را با مقدار مساوی عرق کاسنی مخلوط کنند، تا طبیعت آن متعادل شده و بتوانند از خواص آن بهرهمند شوند. به دلیل خواص دارویی گیاه خارشتر، از عرق این گیاه نیز در طب سنتی استفاده میشود. عرق گیاه خارشتر سرشار از ترکیبات فیتوشیمیایی حیاتی و متابولیتهای ثانویه است که بر اثر فشار افزایش مییابند. این ترکیبات، شامل فلاونوئیدها، اسیدهای چرب، کومارینها، کربوهیدراتها، تاننها، استرولهای غیراشباع، گلیکوزیدها، استرولها، استروئیدها، رزینها، مواد معدنی، ویتامینها و تریپنتر آلکالوئیدها هستند.
آیا خارشتر همان ترنجبین است؟
خیر. از عرق گیاه خارشتر مایعی ترشح میشود که به آن ترنجبین میگویند. ترنجبین مایعی با رنگ زرد مایل به قهوهای بوده و شکل اشک مانندی دارد. این مایع در اثر فعالیت ترشحی و تغذیهای حشرات بر روی بعضی از گیاهان، نظیر خارشتر ایجاد میشود. این مایع، شیرین و ملین بوده و حالتی شبیه صمغ دارد.
از ترنجبین معمولا برای زردی نوزادان استفاده میشود. این مایع، همچنین برای تحریک مثانه، گرم کردن بدن، رفع سرفه و گلودرد مورد استفاده قرار میگیرد.
طرز تهیه عرق خارشتر
برای به دست آوردن عرق خارشتر باید مواد لازم را آماده کرده و سپس اقدام به گرفتن عرق آن کنید. وسایل لازم برای عرقگیری از خار شتر شامل موارد زیر است:
- قابلمه بزرگ
- ظرف کوچکتر از قابلمه
- درِ قابلمه شیشهای
- ظرف شیشهای
- توری فلزی
- چهار پایه کوچک
برای به دست آوردن عرق خارشتر باید مراحل زیر را طی کنید:
- ابتدا مقداری گیاه خارشتر را تهیه کرده، خوب آن را پاک کنید و سپس برگ و شاخه آن را جدا کنید. سپس گیاه را ضد عفونی کرده و شستشو دهید.
- گیاه خارشتر را داخل قابلمه بزرگ ریخته و تا ۳ برابر آن آب اضافه کنید. مخلوط را روی حرارت بگذارید تا به جوش بیاید. جوشیدن باید تا جایی ادامه پیدا کند که دمای آن به ۱۰۰ درجه سانتیگراد رسیده و از آن بخار بلند شود.
- در مرحله بعد شما میتوانید با چیزی مشابه یک توری فلزی که از قابلمه کوچکتر بوده و داخل آن قرار بگیرد استفاده کنید. ظرف کوچکتر را روی توری فلزی پایهدار قرار داده تا از کف قابلمه فاصله داشتهباشد.
- در مرحله بعد باید مایع تقطیر شده خارشتر یا همان عرق خارشتر را داخل ظرف کوچکتر جمع کنید. برای این کار، وسیلهای مانند یک درب قابلمه انحنا دار را انتخاب کرده و روی قابلمه بزرگتر قرار دهید.
- میعانات حاصل از عمل تقطیر خارشتر از طریق سوراخ قابلمه به داخل ظرف کوچکتر ریخته میشود. این مایع در واقع همان عرق خارشتر معروف است.
- برای میعان بهتر مایع داخل قابلمه میتوانید، مقداری یخ روی درب قابلمه قرار دهید، تا عمل میعان، بهتر و سریعتر انجام شود و مقدار بیشتری عرق خارشتر به دست بیاید.
- در مرحله آخر مایع تقطیر شده یا همان عرق خارشتر را داخل ظرف شیشهای ریخته و در یخچال نگهداری کنید.
- برای داشتن طعم بهتری از این عرق بهتر است آن را با آب یا عسل مخلوط نموده و سپس میل کنید.
عرق خارشتر برای چی خوبه؟
عرق خارشتر دارای فواید فوق العادهای برای بدن است. در طب سنتی از این عرق برای درمان بسیاری از بیماریها استفاده میکنند. در ادامه مقاله به مهمترین خواص عرق خارشتر اشاره میکنیم:
1. کاهش استرس اکسیداتیو
عرق خارشتر دارای مقدار زیادی مواد آنتی اکسیدانی است که با رادیکالهای آزاد مبارزه کرده و به دنبال آن استرس اکسیداتیو کاهش پیدا میکند. وجود عصاره متانولی، فلاونوئیدها و فنولیکها در خارشتر به پیشگیری و درمان بسیاری از بیماریها کمک میکند.
خواص عرق خارشتر به دلیل دارا بودن همین مواد آنتی اکسیدانی، باعث تقویت اندامها شده و از پیری زودرس جلوگیری میکند.
2. خواص عرق خارشتر برای کبد چرب
در طب سنتی به استفاده از عرق خارشتر تاکید و توصیه شدهاست. مصرف این عرق، به بهبود سلامت و درمان کبد چرب کمک میکند. تحقیقات علمی ثابت کردهاست که عصاره خارشتر باعث کاهش اثر کاتارتیک، یا فعال شدن آنزیمهای کبدی میشود.
البته این نکته مهم را فراموش نکنید، که مصرف این عرق در کنار یک تغذیه اصولی، ورزش و تحرک کافی میتواند به درمان کبد چرب کمک کند. خواص محافظتی این گیاه از کبد، باعث سلامت و بهبود عملکرد کبد شده و با جلوگیری از التهاب سلولهای کبدی از عوارض ناشی از کبد چرب پیشگیری میکند.
3. خواص عرق خارشتر برای درد
مصریان در قدیم از خارشتر برای تسکین درد استفاده میکردند. اثرات ضد درد مرکزی از طریق گیرندههای اپیودرژیک انجام میشود، که محافظت قابل توجهی در برابر انقباض و درد دارند.
4. کمک به درمان اسهال
در طب سنتی مصر و ایران باستان از خارشتر برای درمان اسهال استفاده میشده است. عصاره متانولی موجود در اندام هوایی گیاه خارشتر، باعث افزایش خاصیت انقباضی عضلات صاف اثنی عشر میشود. به همین دلیل خواص ضد اسهالی در گیاه خارشتر و عرق آن تایید شدهاست.
5. خواص عرق خارشتر برای سنگ کلیه
از زمانهای بسیار دور از عرق خارشتر برای دفع و درمان سنگ کلیه استفاده شدهاست. مطالعات ثابت کرده است که فلاونوئیدها، تاننها و تری ترپنهای موجود در عرق خارشتر برای درمان سنگ کلیه بسیار مفید هستند. مصرف روزانه ۲ لیوان عرق خارشتر کمک زیادی به دفع سنگ کلیه میکند. عرق خارشتر، همچنین به دلیل دارا بودن خواص دیورتیک یا ادرار آور به درمان بیماریهای کلیوی کمک میکند.
6. خواص عرق خارشتر برای فشار خون
عرق خارشتر باعث افزایش تولید ادرار شده و حجم مایعات بدن را کاهش میدهد. به دنبال کاهش حجم مایعات بدن و خروج ادرار، فشار خون نیز کاهش پیدا خواهد کرد. به همین دلیل به افراد دارای فشار خون بالا توصیه میشود از عرق خارشتر برای درمان این بیماری استفاده کنند.
7. خواص عرق خارشتر برای عضلات
عرق خار شتر به دلیل دارا بودن انواع مواد مغذی مهم و ضروری، مثل منیزیم و پتاسیم برای درمان کوفتگی عضلات و ورم والتهاب ماهیچهها بسیار مفید است. همچنین خواص آنتی اکسیدانی عرق خارشتر برای دفع مواد زائد و کاهش استرس اکسیداتیو و مبارزه با رادیکالّهای آزاد خواص فراوانی دارد.
8. خواص عرق خارشتر برای آرتریت
بیماری آرتریت روماتوئید، یک بیماری خود ایمنی مزمن است. این بیماری میتواند مفاصل هر دو طرف بدن را درگیر کند. در این بیماری، درد و التهاب در ناحیه مفاصل بسیار آزاردهنده است.
عرق خارشتر دارای ترکیبات ضد التهابی است که به طور بالقوه برای درد و التهاب مفاصل مفید هستند.
9. خواص عرق خارشتر برای مشکلات تنفسی
در طب سنتی به مصرف عرق خارشتر برای مشکلات تنفسی توصیه میشود. خارشتر این خاصیت خود را مدیون ترکیبات خاصی است که در آن وجود دارند و به همین دلیل برای درمان آسم، برونشیت و انواع مشکلات تنفسی مفید هستند.
عرق خارشتر همچنین، باعث دفع خلطهای اضافه از ریه شده و به پاکسازی ریهها و تنفس بهتر کمک میکند.
10. خواص عرق خارشتر برای پیری
عرق خارشتر به دلیل دارا بودن ترکیبات آنتی اکسیدانی خود و مبارزه با رادیکالهای آزاد و کاهش استرس اکسیداتیو برای به تعویق انداختن روند پیری موثر است.
11. عرق خارشتر برای تقویت سیستم ایمنی بدن
عرق خارشتر دارای انواع آنتی اکسیدانهای مفید است که با مبارزه با رادیکالهای آزاد، باعث تقویت بدن میشوند. عرق خارشتر، همچنین یک آنتی بیوتیک طبیعی محسوب میشود که با قارچها، باکتریها و عوامل میکروبی مبارزه کرده و به همین دلیل باعث تقویت سیستم ایمنی بدن میشود.
12. خواص عرق خارشتر برای عفونت
یکی از خواص مهم عرق خارشتر برای سلامتی، خاصیت آنتی بیوتیکی و ضد میکروبی آن برای بدن است. عرق خارشتر میتواند انگلها و عوامل میکروبی را از بدن دور کرده و از ایجاد بسیاری از بیماریهای عفونی پیشگیری کند.
13. خواص عرق خارشتر برای لاغری
عرق خارشتر دارای فیبر گیاهی زیادی است و به همین دلیل مصرف آن قبل از غذا باعث افزایش حس سیری و در نتیجه کاهش اشتها میشود. همچنین وجود ترکیبات خاص در عرق خارشتر، باعث افزایش متابولیسم و در نتیجه چربی سوزی بیشتر میشود. به همین دلیل، مصرف آن میتواند روی کاهش وزن موثر باشد.
14. خواص خارشتر برای رحم
یکی از خواص عرق خارشتر این است که به کاهش فرسایش دهانه رحم و بواسیر کمک میکند. برای این کار از عرق خارشتر به صورت موضعی برای استفاده از این خاصیت درمانی، استفاده میشود.
15. مفید برای رفع آبریزش
عرق خارشتر برای برطرف شدن آبریزش مفید است. برای استفاده از این خاصیت گیاه خارشتر، از جوشانده برگ آن به عنوان قطره بینی استفاده میشود. برای برطرف شدن آبریزش بینی بهتر است قبل ازغذا، ۳ تا ۴ قاشق غذاخوری عرق خارشتر را تا سه بار در طول روز استفاده کنید.
16. خواص عرق خارشتر برای پوست
خارشتر گیاهیست، که برای درمان بیماریهای پوستی از آن استفاده میشود. عرق خارشتر حالت ضدعفونی کننده پوست، تسکین التهابات پوستی و حالت التیام بخش برای انواع ناراحتیهای پوستی دارد.
شما میتوانید برای استفاده از خاصیت خارشتر برای پوست، پودر گل گیاه خارشتر را با مقداری گلاب مخلوط کرده و به صورت روزانه روی پوست خود بمالید. همچنین از عرق خارشتر برای درمان پسوریازیس، آکنه و جوش صورت استفاده میشود.
17. خواص عرق خارشتر برای عفونت واژن
عفونت واژن که معمولا در زنان زیاد دیده میشود، با انواع درمانهای دارویی و گیاهی قابل درمان است. عرق خارشتر نیز به دلیل خواص ضد التهابی و ضدعفونیکنندگی که دارد، روی عفونت واژن تاثیر مثبت داشته و باعث درمان آن میشود.
18. خواص عرق خارشتر برای درمان پروستات
یکی از دیگر خواص عرق خارشتر، کمک به درمان مشکلات مربوط به پروستات میباشد. در طول بیماری پروستات، به تدریج، این غده، بزرگ شده و به مجاری ادراری فشار وارد میکند. مصرف عرق خارشتر با کاهش فشار مایعات باعث تسهیل در دفع ادرار از مجاری ادراری میشود. این موضوع به درمان پروستات کمک فراوانی میکند.
19. خواص عرق خارشتر برای یبوست
در طب سنتی از عرق خارشتر برای درمان یبوست، بواسیر و مشکلات گوارشی استفاده میشود. این عرق با تنظیم حرکات روده به دفع آسان و برطرف شدن یبوست کمک میکند. عرق خارشتر، همچنین باعث کاهش تحریک و خارش اطراف رکتوم شده و به برطرف شدن التهاب آن در بیماری بواسیر، کمک میکند. به همین دلیل در طب سنتی برای درمان بواسیر از آن استفاده میشود. برای کمک به درمان بواسیر بهتر است گیاه خارشتر را به صورت پودر درآورده و به صورت موضعی روی ناحیه بواسیر بگذارید، تا باعث کاهش درد و التهاب آن شود.
عرق خارشتر باعث تقویت سلولهای عصبی معده نیز میشود. این موضوع باعث هضم بهتر غذا شده و باعث پیشگیری از یبوست میشود.
20. بهبود استوماتیت با عرق خارشتر
یکی از خواص گیاه خارشتر و عرق آن کمک به درمان بیماری استوماتیت است. بیماری استوماتیت یکی از بیماریهای دهان است که به شکل گسترده باعث التهاب دهان میشود. این بیماری باعث زخم در هر یک از نواحی حفره دهان میشود. مصرف عرق خارشتر به دلیل فواید خاص دارویی خود، برای تسکین عوارض و نشانههای استوماتیت مفید است. برای این کار بهتر است، عرق خارشتر یا دمنوش آن را غرغره کنید.
21. خواص عرق خارشتر برای قاعدگی
عرق خارشتر خاصیت آرامبخشی و کاهش التهاب دارد و به همین دلیل مصرف آن در دوران قاعدگی به کاهش درد کمک فراوانی میکند. مصرف این عرق باعث کاهش عوارض پی ام اس نیز میشود.
22. خواص خار شتر برای مشکلات جنسی
از خارشتر برای افزایش میل جنسی به صورت طبیعی استفاده میشود. مصرف روزانه این عرق باعث افزایش میل جنسی در مردان شده و کیفیت و تعداد اسپرمها را افزایش میدهد.
مصرف عرق خارشتر همچنین از انزال زودرس در مردان جلوگیری کرده و برای درمان اختلالات ادراری نیز مفید است. از دیگر خواص عرق خارشتر به درمان دیابت، تسریع در بهبود زخمها، تسکین قانقاریا، جراحتهای چرکی و اگزما میتوان اشاره کرد.
مقدار و نحوه مصرف عرق خارشتر
میزان و نحوه مصرف عرق خارشتر بنا به هدف شما میتواند متفاوت باشد. اگر از عرق خارشتر به منظور کاهش وزن استفاده میکنید، روزانه نصف لیوان از آن را با آب ترکیب کرده و قبل از غذا نوش جان کنید. اگر آن را به منظور دفع سنگ کلیه استفاده میکنید باید دو فنجان از آن را به صورت روزانه و قبل از غذا میل کنید.
بهترین زمان مصرف عرق خارشتر
مصرف روزانه عرق خارشتر برای بیماریهای کبدی، کلیوی و سوزش ادرار بسیار مفید است. بهترین زمان مصرف عرق خارشتر بستگی به نوع بیماری دارد که برای درمان آن مورد استفاده قرار میگیرد.
برای درمان بیماریهای کبدی بهتر است از این عرق بعد از غذا استفاده کنید، اما بیشترین میزان جذب مواد مغذی این عرق معمولا صبحها به صورت ناشتا است. همچنین برای لاغری و کمک به کاهش وزن پیشنهاد میشود، روزانه نصف فنجان عرق خارشتر را با یک لیوان آب مخلوط کرده و میل کنید.
موارد منع مصرف عرق خارشتر
با وجود خواص بسیار زیاد عرق خارشتر، باید مراقب این موضوع باشید که این عرق برای بعضی از افراد مناسب نیست و باید با یک متخصص در این زمینه مشورت شود. از جمله افرادی که عرق خارشتر را باید با احتیاط استفاده کنند، به موارد زیر میتوان اشاره کرد:
- افراد مبتلا به بیماری سرخک
- افراد مبتلا به آبله
- افراد مبتلا به تب شدید
- افراد دارای سنگ صفرا
- افراد مبتلا به بیماری حصبه
- افراد دارای طبع گرم
- افراد مبتلا به التهاب مثانه
آنچه از مقاله خواص عرق خارشتر آموختیم:
خواص عرق خارشتر در تحقیقات علمی نیز مورد تایید قرار گرفتهاست. از اجزای مختلف گیاه خارشتر مثل گل، برگ و ساقه برای درمان بسیاری از بیماریها استفاده شده است. عرق خارشتر که از تعریق و تقطیر گیاه خارشتر به دست میآید و دارای انواع خواص درمانی است که از قدیم نیز مورد استفاده قرار گرفته است. از جمله فواید این عرق پرخاصیت گیاهی به کمک به درمان کبد چرب، التهابات کلیه، سوزش ادرار، دفع سنگ کلیه، مفید برای پوست و… میتوان اشاره کرد. از مصرف این عرق گیاهی غافل نشوید.
سوالات متداول خواص عرق خارشتر:
1. آیا مصرف عرق خارشتر برای دفع سنگ کلیه مفید است؟
بله، مصرف عرق خارشتر به دلیل ترکیبات خاص خود باعث خرد شدن و تسهیل در حرکت سنگ کلیه به سمت مجاری خروجی ادراری میشود.
2. طبع عرق خارشتر چیست و برای چه افرادی مناسب نیست؟
در طب سنتی عرق خار شتر را دارای طبع گرم و خشک میدانند. مصرف این عرق گیاهی برای افراد با طبع گرم و خشک باید با احتیاط انجام شود. برای بهره گرفتن از خواص آن بهتر است آن را همراه با مصلح آن، مصرف کنید.
3. عرق خارشتر برای درمان چه بیماریهایی مناسب است؟
عرق خارشتر برای کمک به درمان پروستات، دفع سنگ کلیه، رفع سوزش ادرار، بهبود کبد چرب و…. مفید است.
منابع: